دارو10- كاربرد بي‌فسفونات‌ها در بيماران مزمن کليوي
بيماري‌هاي مزمن کليه در کشورهايي نظير ايالات متحده به سرعت در حال رشد هستند. در سال 2000 ميلادي حدود 400 هزار بيمار در اين کشور مورد پيوند کليه يا دياليز قرار گرفته‌اند. گمان مي‌رود که اين رقم تا سال 2030 ميلادي به 2 ميليون نفر برسد...
پوکي استخوان مشکل ديگري است که در افراد بالاي 50 سال شيوعي برابر با 6 درصد در مردان و 2/7 درصد در زنان دارد. در آن گروه از مبتلايان به پوکي استخوان که از بيماري‌هاي کليوي نيز رنج مي‌برند، بي‌فسفونات‌ها - که دفع کليوي دارند- باعث مسموميت کليوي مي‌شوند. گزارش‌هاي متعددي از مسموميت کليوي حاد متعاقب درمان با بي‌فسفونات‌ها به ثبت رسيده‌اند. تاکنون 7 بي‌فسفونات از سوي سازمان غذا و داروي آمريکا مورد تاييد قرار گرفته است. مطالعات گسترده ديگري نيز براي يافتن مناسب‌ترين بي‌فسفونات در بيماران با مشکلات مزمن کليه يا بيماراني که تحت عمل پيوند قرار گرفته‌اند، در دست انجامند.
زولدرونات
زولدرونات براي پيشگيري و درمان پوکي استخوان در بزرگسالان، پيشگيري و درمان پوکي استخوان ناشي از گلوکوکورتيکوييدها در بيماراني که حداقل براي مدت 12 ماه تحت درمان با گلوکوکورتيکوييدها بوده‌اند، درمان بيماري پاژه و درمان هيپرگليسمي ناشي از بدخيمي و مولتيپل‌ميلوما در بيماران با متاستازهاي استخواني از تومورهاي توپر مورد تاييد قرار گرفته است. دو مطالعه درازمدت در بيماران سرطاني افزايش سطح سرمي کراتينين را در زماني که زولدرونات با دوز 8 ميلي‌گرم براي بيماران نسخه مي‌شود، نشان داده است. بنابراين در اين گروه از بيماران تجويز دوز 4 ميلي‌گرم توصيه شد. با اين وجود مسموميت کليوي همچنان به عنوان يکي از عواقب درمان با زولدرونات مطرح است. در فاصله آگوست 2001 تا مارس 2003 ميلادي، 72 مورد نارسايي کليوي ناشي از مصرف زولدرونات به FDA گزارش شده است. از اين ميان 27 بيمار به دياليز نياز پيدا کردند و 18 بيمار جان خود را از دست دادند.
ريزدرونات
ريزدرونات براي درمان پوکي استخوان ناشي از مصرف گلوکوکورتيکوييدها، پوکي استخوان در مردان، بيماري پاژه و پوکي استخوان دوران يائسگي تجويز مي‌شود. ريزدرونات در بيماراني که کليرانس کراتينين آنها کمتر از 30 ميلي‌ليتر در دقيقه است، توصيه نمي‌شود. در برخي از بررسي‌ها مصرف ريزدرونات با مسموميت کليوي مرتبط دانسته شده است. گروهي ديگر از يافته‌ها هم ريزدرونات را در بيماراني که از مشکلات کليوي متوسط تا شديد رنج مي‌برند، بي‌خطر دانسته‌اند.
از سويي ديگر، بيماران پيوندي که براي مدت طولاني گلوکوکورتيکوييد دريافت کرده‌اند، به دليل اختلال عملکرد کليوي از پيش موجود، در معرض خطر از دست دادن توده استخواني هستند. مطالعات نشان داده‌اند که تجويز ريزدرونات در اين بيماران به خوبي تحمل مي‌شود. بنابراين مي‌توان چنين نتيجه گرفت که ريزدرونات بر عملکرد کليوي بيماران پيوندي تاثير نامطلوبي ندارد.آلندرونات
آلندرونات براي درمان و پيشگيري از پوکي استخوان يائسگي، پوکي استخوان ناشي از مصرف گلوکوکورتيکوييدها، پوکي استخوان در مردان و بيماري پاژه نسخه مي‌شود. در مورد آلندرونات، تعديل دوز در زماني لازم است که کليرانس کراتينين به کمتر از 35 ميلي‌ليتر در دقيقه برسد. در يک مطالعه وسيع چنين نتيجه‌گيري شد که آلندرونات در بيماراني که تحت هموياليز قرار مي‌گيرند، داروي بي‌خطري است. همچنين مطالعه ديگري آلندرونات را در درمان پوکي استخوان در زنان با عملکرد کليوي کاهش‌يافته موثر و بي‌خطر دانسته است.
اتيدرونات
اتيدرونات براي درمان بيماري پاژه، استخواني شدن هتروتروفيک و هيپرکلسمي ناشي از بدخيمي تجويز مي‌شود. اتيدرونات بدون تغييير از طريق کليه دفع مي‌شود. هرچند که توليدکننده اين دارو تجويز دوز دارويي پايين‌تري را در بيماران با اختلال عملکرد کليوي توصيه کرده است، تعديل دوز مشخصي براي آن ارايه نشده است. به هر حال، اتيدرونات بايد زماني که سطح سرمي کراتينين به بالاي 5/2 ميلي‌گرم در دسي‌ليتر مي‌رسد، با احتياط مصرف شود و نيز اين دارو در بيماران با کراتينين سرمي بيشتر از 5 ميلي‌گرم در دسي‌ليتر توصيه نمي‌شود.
مدارک علمي در مورد مصرف اتيدرونات خوراکي در بيماران با مشکلات کليوي مزمن کافي نيستند، اما اتيدرونات وريدي با نارسايي حاد کليوي مرتبط دانسته شده، بنابراين در حال حاضر شواهد و مدارک براي نتيجه‌گيري در مورد بي‌خطري اتيدرونات در بيماران با بيماري‌هاي مزمن کليه کافي نيست.
ايبادرونات
ايبادرونات در درمان و پيشگيري از پوکي استخوان يائسگي تجويز مي‌شود. 50 تا60 درصد از ايبادرونات مصرفي بدون تغيير از راه کليه دفع مي‌شود، بنابراين نيازي به تعديل دوز ايبادرونات در بيماران با اختلال خفيف تا متوسط کليوي نيست. هرچند که در بيماران با اختلال شديد کليوي و کليرانس کراتينين کمتر از 30 ميلي‌ليتر در دقيقه، مصرف ايبادروانت توصيه نمي‌شود. مطالعات متعددي نيز براي بررسي اثربخشي و بي‌خطري ايبادرونات در بيماران کليوي انجام شده است.
پاميدرونات
پاميدرونات براي درمان متاستازهاي استخواني استئوليتيک مرتبط با مولتيپل‌ميلوما و سرطان متاستاتيک پستان، بيماري پاژه و هيپرکلسمي ناشي از بدخيمي تجويز مي‌شود. پاميدرونات به طور کامل از طريق کليه دفع مي‌شود. هرچند که تعديل دوز دارو در بيماراني که کاهش کليرانس کراتينين را داشته‌اند، توصيه نشده است، بهتر است در بيماران با هر درجه‌اي از نارسايي کليوي دوز دارو بيشتر از 90 ميلي‌گرم در ماه نباشد و دارو در بيماران با نارسايي شديد کليوي اصلا تجويز نشود.
تيلودرونات
تيلودرونات براي درمان بيماري پاژه نسخه مي‌شود. تجويز اين دارو در بيماران با کليرانس کراتينين کمتر از 30 ميلي‌ليتر در دقيقه توصيه نمي‌شود. به علاوه تجويز آن در بيماران مزمن کليوي ممنوع است.
منبع: نشریه سپید شماره ۲۱۶